مشکلات خواب در سالمندان
داشتن خواب مناسب برای افراد در هر سنی یک نیاز ضروری به شمار می‌آید. به‌طوری که افرادی که با مشکلات خواب مواجه هستند، بیشتر از سایرین در معرض اختلالاتی همچون افسردگی و اضطراب قرار دارند، سطح انرژی آنها در طول روز کم‌تر است، عصبی و تحریک‌پذیر هستند و در فعالیت‌هایی که نیازمند تمرکز، یادآوری مطالب و یا یادگیری است، عملکرد پایین‌تری دارند.
گرچه افراد در همه سنین ممکن است به انواع مختلفی از اختلالات و مشکلات مربوط به خواب دچار شوند، اما میزان این مشکلات در سالمندان به مراتب بیشتر است. در حقیقت یکی از تغییراتی که با افزایش سن در اغلب افراد سالخورده دیده میشود، بروز تغییراتی در الگوی خواب آن‌هاست. این تغییرات ممکن است به شکل‌ّای مختلفی دیده شود. از جمله دشواری در به خواب رفتن، خواب سطحی (به راحتی بیدار می‌شوند و خواب عمیق ندارند)، زود بیدار شدن (به عنوان مثال از ساعت ۴ صبح بیدار می‌شوند و نمی‌توانند دوباره بخوابند) و … .
بروز این مسائل، به‌ویژه در دوره سالمندی که نیروی جسمانی، سلامت عمومی و عملکرد ذهنی افراد در معرض آسیب‌های گوناگون قرار دارد، می‌تواند در کیفیت زندگی آنها تأثیرات ناخوشایندی داشته باشد و توانمندی‌هایی از جمله ظرفیت حافظه این افراد را تحت تأثیر قرار دهد.
درمان اختلالات خواب
برای درمان اختلالات خواب روش‌های مختلفی می‌توان در پیش گرفت. اما یکی از موثرترین روش‌های درمانی که نسبت به سایر روش‌ها بازدهی سریع‌تر و بدون عوارض جانبی دارد، درمان‌های مربوط به نوروتراپی است. نوروتراپی از طریق روش‌های مختلف و با اصلاح عملکرد بخش‌های مختلف مغز، می‌تواند به بهبود این مشکلات کمک کند. یکی از این روش‌ها درمان از طریق تحریک الکتریکی فراجمجمه‌ای (tDCS) است که با تحریک سلول‌های مغزی از طریق جریان ضعیف برق، باعث میشود فعالیت مغزی فرد به حالت نرمال بازگردد و مشکلات خواب به مرور زمان برطرف گردد.
بهتری راه حل درمانی مشکلات خواب در سالمندان
مشکلات خواب به احتمال زیاد در اکثر سالمندان بوجود می آید و مزمن شدن آن می تواند باعث بروز مشکلاتی مثل افسردگی، دیابت، بیماری های قلبی، مشکلات شناختی و بصورت کلی کاهش کیفیت زندگی شود. فهم دلایل مشکلات خواب در سالمندان می تواند در بهبود آن موثر واقع شود.
چرخه خواب در سالمندان معمولا تغییر میکند، درواقع آنها در ابتدای شب خسته می شوند و به خواب می روند و صبح زودتر از حدمعمول از خواب بیدار می شوند. ویا برعکس شبها تا دیر وقت بیدار میمانند و در به خواب رفتن مشکل پیدا میکنند این خواب کم باعث چرت های کوتاه در طول روز نیز میشود و بنابراین خواب شبانه را کم عمق می سازد و این چرخه تکرار می شود.
عواملی که باعث افت کیفیت خواب در سالمندان می شود عبارت است از:
۱٫ تغییرات طبیعی خواب طی دوره های رشد.
۲٫ بیماری های جسمی
۳٫ داروها
۴٫ مشکلات خواب مثل مشکل در تنفس یا سندرم پاهای بیقرار.
۵٫ بیماری های روان شناختی مثل افسردگی و اضطراب.
۶٫ سبک زندگی و عادات ناسالم مثل سیگار کشیدن و سبک غذایی
۷٫ مصرف کافئین و الکل دو ساعت قبل از خواب
حال راهکار بهبود کیفیت خواب چیست؟؟
اگر فرد سالمند علاوه بر مشکل خواب، مشکلات دیگری مثل آنچه که در بالا ذکر شد داشته باشد، مراجعه به پزشک (روانپزشک و نورولوژیست) باید در اولویت باشد. بصورت کلی راهکارهایی برای بهتر شدن کیفیت خواب وجود دارد.
الف) باید طبق برنامه مشخصی و سر ساعت مشخصی فرد به خواب برود و بیدار شود.
ب) فعالیت فیزیکی هر روزه، که بهتر است در ابتدای روز باشد و حتی الامکان ۴ساعت قبل از خواب نباید فعالیت فیزیکی زیادی داشته باشد.
ج) خواب در فضایی تاریک، آرام و دمای مناسب
د) تمرین ریلکسیشن و تنفس قبل از خواب و دوش آب گرم می تواند مفید باشد.
ه) خوردن یک لیوان شیر قبل از خواب کمک کننده است. غذای سبک خوردن و پرهیز از چرت های طولانی در طول روز نیز موثر می باشد.
اگه همه این راهکارها موثر واقع نشد، استفاده از دارو های خواب می تواند کمکدکننده باشد. اما استفاده طولانی مدت از قرص های خواب عوارض زیادی به همراه دارد و باعث وابستگی شدید فرد به دارو شده و بدون مصرف آن نمیتواند بخوابد.
روشی که اخیرا در مورد خواب کاربرد زیادی پیدا کرده و هیچ گونه عارضه جانبی ندارد، #نوروفیدبک می باشد. یکی از دلایل عمده بدخوابی و بیخوابی، بهم ریختگی امواج مغزی می باشد. با روش نوروفیدبک امواج مغزی فرد که به خواب مرتبط می باشد تنظیم شده و فرد بعد از چند جلسه بهبود کیفیت خواب را گزارش می دهد. نوروفیدبک برای بهبود کیفیت خواب در همه بزرگسالان و مخصوصا سالمندان روش بسیار مناسب و بدون عارضه می باشد.