نقشه برداری مغزی چیست ؟
نقشه‌برداری مغزی یکی از جدیدترین روش‌ها برای برررسی عملکرد مغز و یافتن اختلالات آن است. در این روش میزان فعالیت الکتریکی سطح مغز از روی پوست اندازه‌گیری شده و سپس این اطلاعات با جمعیت نرمال مقایسه می‌شود تا متخصص بتواند به اختلالات احتمالی در عملکرد نواحی مختلف مغز پی ببرد.
روش انجام نقشه‌برداری مغز، ساده و بدون درد است و هیچ‌گونه اشعه‌ای ندارد. نقشه مغزی روشی غیرتهاجمی و نسبت به سایر روش‌های تشخیصی مقرون به صرفه‌تر است و عملکرد مغز را با دقت بیشتری ارزیابی می‌کند.
برای انجام این کار لازم است فرد روی یک مبل راحت بنشیند و کلاه مخصوص نقشه‌برداری روی سر او قرار بگیرد. سیم‌هایی روی این کلاه قرار دارد که اطلاعات مربوط به امواج مغزی را به دستگاه QEEG منتقل می‌کند.برای انتقال بهتر این امواج، مقدار مختصری ژل مخصوص زیر گیرنده‌های کلاه قرار می‌گیرد. این ژل بدون رنگ و بدون بو است و به‌راحتی با آب شسته می‌شود.
آیا این روش علمی است؟
دهه ۷۰ و ۸۰ دهه‌های ابداع و آزمایش QEEG بوده است.
در آن زمان مؤسسه پزشکی آمریکا و کمیته متخصصین QEEG، اعلام کردند که هم‌اکنون QEEG ارزش کلینیکی و بالینی دارد.
* مدت زمان انجام کار: ۲۰ تا ۳۰ دقیقه
* شرایط سنی: از سن ۴ سالگی تا دوران سالمندی
کاربرد روش QEEG:
از روش QEEG می توان در بررسی عملکرد مغز و هم چنین کمک به تشخیص اختلالاتی از قبیل: افسردگی، عدم توجه و بیش‌فعالی (ADHD)، اختلالات یادگیری، اختلالات اضطرابی، مشکلات تمرکزی، مشکلات خواب و رویا، ضربه‌های مغزی، وسواس، گوش به‌زنگی و هشیاری، وجود افکار منفی، صرع، اوتیسم، بیماری‌های جسمانی ناشی از مشکلات ذهنی و آلزایمر، استفاده کرد.
نکات مهم قبل از نقشه برداری مغزی :
- خواب کافی قبل از انجام نقشه مغزی بسیار مهم است.
- حتی‌الامکان نباید خسته و خواب‌آلود باشید.
- داروهای اعصاب و روان در صورت امکان (طبق صلاح‌دید پزشک) ۶ ساعت قبل از نقشه مصرف نشود.
- موی سر تمیز باشد.
- بهتر است قبل از انجام نقشه مغزی، غذاهای پرچرب و مواد کافئین‌دار مصرف نشود.
نحوه کار:
دستگاه QEEG امواج مغزی را در حالت‌های مختلف چشم‌بسته و چشم‌باز ثبت می‌کند.
سپس این امواج به‌وسیله رایانه، برحسب فرکانس تفکیک‌شده و براساس شدت فعالیت، در رنگ‌های مختلف نمایش داده می‌شوند.
تصاویر در قالب سرهای رنگی که «Brain map» نامیده می‌شوند ارائه می‌گردد.
مطابق با مطالعاتی که صورت گرفته، اندازه امواج مختلف در مغز دارای استاندارد و حد نرمالی است که براساس مواردی از قبیل سن، جنس، داروهای مصرفی و شرایط روان‌شناختی تغییر می‌کند.
امواجی که فعالیت مناسب داشته باشند با رنگ سبز و امواج با فعالیت نامناسب با رنگ‌های آبی، زرد، نارنجی و یا قرمز مشخص می‌شوند.
با بررسی این نقشه و مقایسه آن‌ها با الگوی نرمال و مرجع، می‌توان کارکرد مغز را بررسی و مطالعه کرد.
مزایای روش QEEG:
در این روش از هیچ دارو یا تزریقی استفاده نمی‌شود.
انجام این روش بدون هیچ‌گونه اشعه‌ای است. بنابراین درمورد کودکان و خانم‌های باردار نیز قابل‌اجرا می‌باشد.
این روش به بررسی عملکرد و فعالیت مغز می‌پردازد و صرفاً محدود به تصویربرداری از ظاهر مغز نیست. در مقایسه با بسیاری از روش‌های تشخیصی دیگر، از نظر هزینه مقرون به‌صرفه است.
این روش به‌خوبی نشان می‌دهد که کدام قسمت مغز و تا چه حد دچار اختلال عملکردی شده است. براین اساس می‌تواند بهترین راهنما برای انتخاب نوع درمان باشد.
حتی افراد سالم هم می‌توانند با انجام نقشه‌برداری مغز، به بررسی عملکرد مغز خود پرداخته و راه‌های پیشگیری از بروز اختلالات و مشکلات مغزی را در پیش گیرند.
