بیماری آلزایمر اختلالی است که با کاهش تدریجی و پیوسته حافظه و دیگر توانایی‌های شناختی، از جمله توانایی یادگیری، حل مسئله و حتی آگاهی از زمان و مکان و … شناخته می‌شود و با گذر زمان علائم شدیدتری با خود به همراه دارد؛ به‌طوری که در مراحل پایانی، فرد مبتلا درست مانند یک نوزاد نیازمند مراقبت‌های اولیه است. هم‌چنین، افراد مبتلا معمولاً حالت‌هایی از بدخلقی و زودرنجی را نیز تجربه می‌کنند که گاهی مراقبت از آن‌ها را برای دیگران دشوار می‌کند.
طبق بررسی‌ها و تخمین‌های انجام شده حدود ۱۰ درصد افراد بالای ۶۵ سال و ۲۰ تا ۲۵ درصد افراد بالای ۸۵ سال دچار بیماری آلزایمر می‌شوند. با این حال هنوز علت مشخصی برای ابتلا به این بیماری مطرح نشده است. برخی از مواردی که تاکنون به‌عنوان عوامل تأثیرگذار در ابتلا به آلزایمر معرفی شده‌اند، عبارتند از عوامل ژنتیکی و وراثتی و جمع شدن رسوبات آمیلوئیدی در مغز (آمیلوئید نوعی پروتئین است که در مغز وجود دارد. گاهی این پروتئین بنا به دلایلی، بیش از حد معمول در مغز جمع می‌شوند و به تدریج باعث تخریب عملکرد شناختی فرد می‌شوند و فرد را به بیماری آلزایمر دچار می‌کنند).
با وجود آسیب‌های زیادی که این اختلال برای افراد مبتلا به دنبال دارد، هنوز درمان قطعی برای آن وجود ندارد و روش‌های درمانی فعلی، تنها می‌توانند روند آسیب را کندتر کنند. بنابراین پیشگیری و تشخیص زودهنگام درخصوص این اختلال اولویت اول را دارد.
با این حال، آلزایمر اختلالی است که روند آن به آرامی شروع می‌شود و تغییرات به وجود آمده به سرعت قابل مشاهده و تشخیص نیست. بنابراین در اغلب موارد زمانی تشخیص آلزایمر اتفاق می‌افتد که مغز به شکل نسبتاً گسترده‌ای تخریب شده و عملکرد آن به شدت کاهش یافته است.
اما یک روش بسیار موثر برای پیشبینی آلزایمر، استفاده از تکنولوژی نقشه‌برداری مغزی (QEEG) است. در روش نقشه‌برداری مغزی، میزان و نحوه فعالیت بخش‌های مختلف مغز، اندازه‌گیری و به‌صورت نقشه‌ای با رنگ‌های آبی، سبز، زرد، نارنجی و قرمز ثبت می‌شود. متخصص نوروتراپی با بررسی این نقشه می‌تواند عملکرد، آسیب‌ها و یا ضعف‌های احتمالی مغز را تشخیص دهد و با توجه به آن برنامه توانبخشی متناسب برای شخص را تدوین کند.
بر این اساس، با انجام نقشه‌برداری مغزی در سنین پیش از سالمندی، می‌توانیم از احتمال ابتلا به آلزایمر مطلع شویم و درصورت نیاز، پیش از آن که عملکرد مغزی ما دچار آسیب‌های جدی و برگشت‌ناپذیر شود، نسبت به بهبود کارکرد مغز خود اقدام کنیم.
یکی از انواع روش‌های درمان نوروتراپی که تاکنون نتایج خوبی در بهبود عملکرد افراد مبتلا به آلزایمر داشته، درمان از طریق تحریک الکتریکی فراجمجمه‌ای (tDCS) است که هیچ‌گونه عوارض جانبی به دنبال ندارد. خوشبختانه از طریق روش tDCS و کمک به بهبود عملکرد سلول‌های مغزی می‌توان به بهبود حافظه افراد آلزایمری کمک کرد.
مراقبت از بیمار آلزایمری
ابتلا به آلزایمر می‌تواند توانایی‌های فرد برای محافظت از خود را، حتی در محیط خانه، با مشکلاتی رو به رو کند. بنابراین لازم است تا مراقبین کارهایی برای حفظ ایمنی فرد سالخورده مبتلا به آلزایمر انجام دهند:
۱) وسایل خطرناک مثل چاقو را از دسترس بیمار دور کنید.
۲) هنگام خروج از منزل، درب را از بیرون قفل کنید.
۳) آینه را بپوشانید. گاهی دیدن تصویر خود در آینه باعث ترس و سردرگمی فرد مبتلا به آلزایمر می‌شود. زیرا تصویر خود را نمی‌شناسند و همین امر می‌تواند به وحشت آن‌ها منجر شود.
۴) چون دارای بویایی قوی هستند، می‌توانید در محل سکونت آن‌ها از انواع بوهای مناسب و موسیقی‌های دوران جوانی‌شان استفاده کنید.
۵) تفریحات سالم فراهم کنید.
۶) برای جلوگیری از بی‌اختیاری ادرار یا ادرار در نقاط مختلف منزل، بر روی درب توالت علامت بگذارید.
۷) کف پوش و گلیم باید به زمین چسبیده باشد تا از افتادن و عدم تعادل سالمند جلوگیری شود.
۸) با کمک گرفتن از درمان‌های جدید نوروتراپی، برنامه‌های توانبخشی فرد مبتلا به آلزایمر را شروع کنید.
صحبت کردن با بیمار آلزایمری
در مراحل میانی این اختلال، ممکن است فرد برخی لغات را فراموش کند یا درک صحبت‌های دیگران برای او دشوار باشد. در چنین شرایطی، رعایت کردن چند نکته می‌تواند به ارتباط کلامی بهتر شما با سالمند آلزایمری کمک کند:
۱) اگر مکالمه مهمی دارید هنگام صحبت، رادیو و تلویزیون را خاموش کنید.
۲) آرام، واضح و شمرده صحبت کنید.
۳) از جملات طولانی استفاده نکنید.
۴) با صدای پایین و ملایم با آن‌ها حرف بزنید (اگر شنوایی آن‌ها سالم است).
۵) وقتی با آن‌ها حرف می‌زنید، لبخند بزنید. لبخند زدن و ارتباط چشمی نشان می‌دهد که خوب به آن‌ها گوش می‌کنید.
۵) از کلماتی مثل «او» یا «آن» استفاده نکنید و اسم آن‌ها را بگویید.
اگر از یک فرد آلزایمری مراقبت می‌کنید به این نکات توجه کنید:
۱)در مورد بیماری بیشتر بدانید:
هرچه اطلاعات بیشتری کسب کنید، مراقبت آسان‌تر می‌شود.
۲) مرحله بیماری را بشناسید:
روند پیشرفت آلزایمر به مراحلی تقسیم می‌شود که می‌توان از طریق ارزیابی توسط متخصص، به آن پی برد. در هر مرحله از بیماری براساس نوع و شدت علائم، ممکن است شیوه مراقبت تفاوت کند. بنابراین مرحله بیماری را بشناسید و با مراقبت‌های مختص آن آشنا شوید.
۳) توقع منطقی بودن از فرد مبتلا را نداشته باشید:
بیماری آلزایمر از جمله اختلالاتی است که توانایی‌های شناختی و منطقی شخص مبتلا را تا حدود زیادی مختل می‌کند. بنابراین از فرد مبتلا، نباید توقع داشت با مسائل و اطرافیان، برخورد منطقی داشته باشد یا منطق اطرافیان در رفتار فرد مبتلا تاثیری بگذارد.
۴) واقعیات و حوادث تلخ زندگی را پنهان کنید:
افراد مبتلا به آلزایمر علاوه بر مشکلات حافظه، به لحاظ هیجانی نیز آشفتگی‌هایی را تجربه می‌کنند و ممکن است به راحتی تحت تأثیر وقایع ناگوار قرار بگیرند و یا واکنش‌های شدیدی از خود نشان دهند. بنابراین لازم نیست که او را از تمام اتفاقات و حوادث تلخ مطلع کنید.
۵) توافق با بیمار بی‌معناست:
توافق با بیمار مبتلا به آلزایمر بی‌معناست. به عبارت دیگر، به دلیل نقص در حافظه کوتاه‌مدت این افراد، آن‌ها توان به یاد سپردن توافقات یا دستورالعمل‌ها را ندارند. بنابراین انجام توافقاتی مثل «اگر دیگر این کار را نکنی، می‌توانیم با هم به یک موسیقی گوش بدیم»، بی‌معناست.
۶)ارتباط با پزشک را حفظ کنید:
آلزایمر یک بیماری پیش‌رونده است. یعنی با گذشت زمان به شدت و گستردگی علائم آن افزوده می‌شود. بنابراین لازم است برای مراقبت و نگهداری مناسب از این افراد، دائماً با پزشک متخصص آن‌ها در ارتباط باشید..
۷) محیط زندگی سالمند را تغییر ندهید:
سعی کنید تا حد امکان محیط زندگی سالمند را تغییر ندهید. آشنا بودن فضا و محل زندگی، در سازگاری بیشتر بیمار آلزایمری نقش کمک‌کننده‌ای دارد.
۸) ذهن سالمند را درگیر کنید:
سعی کنید در طول روز سرگرمی‌ها و فعالیت‌هایی که ذهن سالمند را درگیر می‌کند استفاده کنید. اما توجه داشته باشید که سطح این فعالیت‌ها از توانمندی‌های فعلی او خیلی بیشتر نباشد؛ در غیر این‌صورت می‌تواند به احساس شکست و ناتوانی در فرد سالخورده منجر شود.
